Twoje dziecko nie należy do ciebie. Ty dajesz mu swoją miłość, ale nie swoje myśli, ponieważ  ma myśli własne.
Możesz dać przytułek jego  ciału, ale nie  duszy, ponieważ domem jego duszy jest dzień jutrzejszy.
Możesz starać się upodobnić do niego, ale nie próbuj go zmuszać, by było podobne do ciebie,
ponieważ życie nie pozostaje przy dniu wczorajszym.

Kahil Gilbran

Małe dzieci posiadają szczególne prawa. Spośród wielu praw dziecka jako zasadnicze wymienia się prawo do: szacunku, radości, wyrażania uczuć i myśli, nauki przez zabawę, niepowodzeń i łez, własności, bycia sobą, niewiedzy, upadków, tajemnicy.

• Prawo do szacunku

To najbardziej lekceważone i najmniej popularne we współczesnym świecie prawo szacunku dla dziecka-człowieka –  szacunku dla jego niewiedzy, wysiłku poznawania, jego skromnej wartości, szacunku dla tajemnic i wahań, ciężkiej pracy, dla bieżącej godziny, w której żyje dziecko. Ważne jest uwzględnienie inności każdego dziecka i jego podstawowych potrzeb – Dzieci trzeba nie tylko kochać, ale też dobrze traktować. Sprawa godności małego człowieka poruszana jest  w wielu pozycjach wychowawczych, a jak jest w życiu, pokazuje codzienność.

• Prawo do niewiedzy

Dla kilkuletniego dziecka nie wszystko jest proste i jasne jak się dorosłym wydaje. Potrzeba wielkiej wyrozumiałości i cierpliwości wobec niekończących się pytań dzieci, one mają do tego prawo, gdyż otaczający ich świat jest nieznany. Wiele błędów w ich postępowaniu wynika z niewiedzy. Dziecko tak krótko jest z rodzicami, a tak wiele trzeba je nauczyć zanim pójdzie w świat. Ukazywanie wiedzy z różnych dziedzin na miarę pojemności dziecka to zadanie domu i przedszkola – Zadaniem dorosłych jest cierpliwe i wytrwałe niesienie pomocy dzieciom w chwili, gdy potrzebują one przewodnika, by wybrać i zdecydować co robić, jaką postawę przyjąć w zbiorowości ludzkiej i na podstawie jakich wartości budować istnienie i przyszłość. Niepokojem napawa jednak fakt, iż rodzice w swoich marzeniach chcą mieć dzieci zdolne i wszystkowiedzące. Niekiedy stawiają zbyt duże wymagania kosztem zabawy, zapominając o tym, że ich córka czy synek ma prawo do niewiedzy. A przecież przed nimi szkoła, w której będą się uczyć dalej.

• Prawo do niepowodzeń i łez

Wszyscy jesteśmy zdani na próby i błędy, wszyscy się mylimy. Jesteśmy podatni na niepowodzenia – cytat ten mówi o dorosłych, a jednak o ileż bardziej odnosi się do dzieci, które spotykają się z różnymi postawami ze strony dorosłych. Gniew, złość, oskarżanie za niepowodzenia dziecka wywołuje u niego agresję i płacz, ale są to łzy niemocy i buntu, wołanie o pomoc, skarga na niedbałą opiekę, objaw złego samopoczucia, a na pewno  zawsze cierpienia. Trzeba cierpliwie czekać, aż dziecko wydorośleje, nabierze doświadczenia  i rozumu. O ileż mniej popłynęłoby łez rozpaczy (niekiedy płacz jest potrzebny dla rozładowania emocji), gdyby reakcje dorosłych na niepowodzenia dziecka były odpowiednie.
Pamiętajmy – dziecko też ma prawo do łez.

• Prawo do własności

Każdy kamyczek, rysunek, znaleziony przedmiot, czy znajdujący się w kieszeni bądź w szufladce kasztan, to dla dziecka skarb. Podczas zabawy widać, iż dzieci mają swoje ulubione zabawki, własne kąciki pełne drobnych przedmiotów. Ponadto wszystkie wytwory plastyczne to wspaniały skarbiec. Dlatego konieczne jest poszanowanie przez dorosłych prawa dziecka do własności – Jeśli niszczysz nagromadzone przez dziecko „bogactwa”, nie żądaj potem, by ono cokolwiek szanowało lub kogokolwiek kochało.

• Prawo do radości

Umiejętność odczuwania radości wydaje się cechą lub nastawieniem, które towarzyszy człowiekowi od dzieciństwa. Szczęście ma swoje źródło w jego wnętrzu. Początkiem wszelkiego szczęścia i rozwoju jest radosna samoakceptacja, w myśl współczesnej psychologii – Muszę nauczyć się cieszyć z tego, że jestem sobą. Dorośli powinni być ludźmi, którzy mają poczucie humoru i potrafią się cieszyć dobrem w sobie i pięknem otoczenia. Sztuką radowania się powinni zarażać dzieci, by dać im przekaz, że uśmiech ich obowiązuje. Niekiedy nierozumna miłość odbiera dziecku radość pokonywania trudności, satysfakcję z samodzielnego radzenia sobie, odkrywania i poznawania. Dla własnej wygody rodzice wyręczają je w czynnościach samoobsługowych, odbierając im chęć do samodzielnych prób  – Jeśli umiecie diagnozować radość dziecka i jej natężenie, musicie dostrzec, że najwyższą jest radość pokonywania trudności, osiągniętego celu, odkrytej tajemnicy.
Wszystko co służy odprężeniu, wypoczynkowi, co uprzyjemnia czas, bawi, rozwesela  – wszystko to powinno wypełniać chwile spędzone w domu i w przedszkolu.

• Prawo do wypowiadania swoich myśli i uczuć

Prawo to uważa się za pierwsze i podstawowe, gdyż przez to mały człowiek nauczy się czynnego udziału w rozważaniach o nim – Gdy dziecko samo zaufa i powie, co jest jego prawem, mniej będzie zagadek i błędów. Łamanie tego prawa jest wielką krzywdą wyrządzoną dziecku, którą trudno w życiu naprawić.
Nieumiejętność dzielenia się sobą to jeden z problemów współczesnej cywilizacji. Świadczą o tym wypełnione poradnie psychologiczne i terapeutyczne. Dlatego warto przekonać dziecko, że… ma prawo do swoich uczuć, ma prawo i obowiązek dzielić się swoimi uczuciami. Dzieci potrzebują tego, aby ich uczucia były akceptowane i doceniane. Wszystkie uczucia można zaakceptować.
Realizacja wszystkich praw dziecka ma zapewnić mu minimum komfortu psychicznego, niezbędnego dla normalnego rozwoju. Prawa wszakże powinny łączyć się z obowiązkami i wzrastającym poczuciem odpowiedzialności – Tak więc respektowanie praw dziecka powinno wiązać się z racjonalnymi wobec niego wymaganiami, byleby nie przekraczały jego możliwości.       

DZIECI UCZĄ SIĘ TEGO CZEGO DOŚWIADCZAJĄ

• Dziecko krytykowane, uczy się potępiać.

• Dziecko otoczone wrogością, uczy się agresji.

• Dziecko żyjące w strachu, uczy się lękliwości.

• Dziecko doświadczające litości, uczy się rozczulać nad sobą.

• Dziecko wyśmiewane, uczy się nieśmiałości.

• Dziecko otoczone zazdrością, uczy się zawiści.

• Dziecko zawstydzone, uczy się poczucia winy.

• Dziecko zachęcone, uczy się wiary w siebie.

• Dziecko otoczone wyrozumiałością, uczy się cierpliwości.

• Dziecko chwalone, uczy się wdzięczności.

• Dziecko akceptowane, uczy się kochać.

• Dziecko otoczone aprobatą, uczy się lubić siebie.

• Dziecko darzone uznaniem, uczy się, że dobrze mieć cel.

• Dziecko żyjące w otoczeniu, które potrafi się dzielić, uczy się hojności.

• Dziecko traktowane uczciwie, uczy się prawdy i sprawiedliwości.

• Dziecko żyjące w poczuciu bezpieczeństwa, uczy się ufności.

• Dziecko otoczone przyjaźnią, uczy się życia.

• Jeżeli żyjesz w spokoju, twoje dziecko będzie żyło w spokoju ducha.

A w jakim otoczeniu żyje Twoje dziecko?!

Dorothy Law Nolte

Literatura:
M. Barcelak, Prawa dziecka, Warszawa 1986.
E. Czyż (red.), Dziecko i jego prawa, Warszawa 1992. 
A. Faber., Mazlitz E., Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci, Poznań 1996.
I. Jundziłł, Dziecko ofiara przemocy, Warszawa 1993.
J. Korczak, Myśl pedagogiczna, Warszawa 1983; Jak kochać dziecko, Warszawa 1993.
A. Mordecki, Konwencja o prawach dziecka, Opole 1992.
Prawa dziecka – deklaracje i rzeczywistość, Oficyna Wydawnicza Impuls, 1993.
Wokół praw dziecka, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 1993.