Kompetencje dziecka 5 - letniego.

 

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE

Dziecko pięcioletnie:
- jest wzrostu około 107-110 cm,
- ma niezbyt twardy kościec i stosunkowo słabe mięśnie,
- nie usiedzi długo na jednym miejscu,
- często zmienia pozycje: podpiera się, kładzie na stoliku,
- woli pracować leżąc na podłodze niż siedzieć przy stoliku,
- lubi ruch, jest aktywny,
- ma jeszcze słaby nadgarstek,
- nie potrafi jeszcze odraczać zaspakajania potrzeb biologicznych,
- czasami staje się marudny lub pobudzony z powodu zmęczenia lub głodu, ale nie potrafi jeszcze uświadomić sobie tego,
- nie uświadamia sobie, że źle, widzi lub źle słyszy.

Motoryka duża
- pięciolatek jest dzieckiem ruchliwym; biega, skacze, wspina się na drabinki, przeplotnie,
- huśta się na huśtawce, uczy się samodzielnego rozhuśtania się,
- ma rozwiniętą koordynację ruchów i koordynację wzrokowo-ruchową,
- zaczyna uczyć się jeździć na rowerze na dwóch kołach,
- zwinnie biega, skacze na dwóch nogach przed siebie,
- skacze na jednej nodze w miejscu,
- stoi przez około 15 sekund z zamkniętymi oczami, nieruchomo na obu nogach,
- raczej nie chwiejąc się i nie wypadając z trasy, przechodzi po wąskiej dróżce o szerokości około 25cm,
- utrzymuje równowagę przy pomocy rąk,
- robi trzy przysiady samodzielnie; podnosząc się z nich, może nieco chwiać się,
- dość szybko, bez trzymania się poręczy, wchodzi i schodzi ze schodów naprzemiennie,
- uczy się zasad, prawidłowości,
- uczy się zwracać uwagę na inne dzieci.

Motoryka mała
- sprawnie łączy klocki typu lego, wylepia z plasteliny,
- nawleka korale na żyłkę, przykleja naklejki, przycina nożyczkami papier, drze papier na małe kawałki i wykleja nim kontury.

Czynności grafomotoryczne
- prawidłowo trzyma ołówek,
- rysuje linie pionowe, poziome i ukośne,
- odwzorowuje koło, krzyżyk, kwadrat, odwzorowuje proste szlaczki,
- koloruje obrazki, wypełnia kolorem kontury,
- rysuje rysunek zgodny
- z podanym tematem, maluje farbami, używa pędzla i innych przyborów.

Czynności samoobsługowe
- samodzielnie rozbiera się dość płynnie;
- może mieć kłopoty z samodzielnym ubieraniem się
- je łyżką, widelcem, raczej nie posługuje się nożem, pije z kubka,
- trzyma w ręce i je kanapkę, sprząta ze stołu,
- potrafi umyć i wytrzeć ręce, buzię, myje zęby pod kontrolą.

WŁAŚCIWOŚĆI PSYCHICZNE
U dziecka pięcioletniego:
Uwaga
- jest mimowolna, krótkotrwała, niepodzielna,
- koncentracja uwagi jest tak silna na ważnym dla dziecka zadaniu, że nie odbiera wówczas innych bodźców.

Pamięć
- jest mimowolna, mechaniczna, krótkotrwała.

Spostrzeżenia dotykowe
charakteryzują się tym, że:
- dostarczają informacji dotyczących powierzchni rożnych rzeczy i sprzętów oraz takich zależności, jak: większe--mniejsze, dalej-bliżej, wyżej--niżej, głębiej-płyciej, ciężej-lżej.

Spostrzeżenia wzrokowe
przejawiają się tym, że:
- na obrazkach pięciolatek spostrzega do kilkunastu elementów,
- spostrzega w sposób na tyle analityczno-syntetyczny, że potrafi: różnicować kształty liter drukowanych, cyfr i kształty podstawowych figur geometrycznych,
- potrafi konstruować proste budowle według załączonego wzoru,
- spostrzega od 5 do około 8 różnic między podobnymi obrazkami,
- spostrzega podstawowe części człowieka.

Spostrzeżenia słuchowe pięciolatka charakteryzują się tym, że:
- rozumie czytany tekst,
- lubi słuchać, kiedy mu się czyta
- w wyuczonym wierszu odtwarza rymy,
- potrafi podzielić zdanie na trzy- czterowyrazowe części,
- potrafi podzielić wyraz na dwie, trzy sylaby,
- po pewnym treningu potrafi wydzielić samogłoskę i spółgłoskę w nagłosie,
- nie wyodrębnia jeszcze głosek w wygłosie,
- potrafi tworzyć i odtwarzać proste rymy.

Myślenie
- pięciolatek ma duże trudności z przyswajaniem informacji dotyczących przestrzeni i czasu, ale zna i różnicuje pory roku,
- potrafi porównywać przedmioty, kształty ze względu na ich różnice lub podobieństwa,
- potrafi klasyfikować biorąc pod uwagę dwa, trzy kryteria
- myśli często w sposób skojarzeniowy,
- myślenie życzeniowe jest zwykle dla dziecka myśleniem prawdziwym,
- w myśleniu nie uwzględnia jeszcze przekształceń materiału.

 

Myślenie matematyczne
- dziecko pięcioletnie przelicza zbiór składający się z około 10 elementów,
- ostatni liczebnik odnosi do wielkości zbioru,
- potrafi na polecenie dokładać i zabierać,
- rozumie pojęcia: więcej, mniej, tyle samo,
- nie rozumie jeszcze pojęć: o tyle więcej, o tyle mniej, tyle razy mniej lub więcej.

Mowa
- prawidłowo wymawia głoski,
- nazywa przedmioty, czynności sytuacje, potrafi je opisać przy pomocy przymiotników,
- wypowiada się zdaniami,
- rozumie treść poleceń,
- pyta o nieznane słowa.

WŁAŚCIWOŚĆI SPOŁECZNE
Dziecko pięcioletnie:
- próbuje bawić się zgodnie z innymi, bez ciągłych konfliktów, bojek, skarg,
- rzadziej obraża się, złości, płacze,
- bawi się w grupce,
- zaczyna przejmować się uczuciami innych rówieśników: pociesza, pomaga, okazuje współczucie,
- tak jak inni dokucza i przezywa niektóre dzieci.

EMOCJE
Dziecko pięcioletnie:
- silne, gwałtowne, trudne do opanowania przez dziecko, zwykle krótkotrwałe; gdy zostawia się dziecko w spokoju, to zazwyczaj mijają szybko,
- zmienne - stosunkowo łatwo płacz przechodzi w śmiech i odwrotnie,
- spontaniczne, wyraziste, nie panuje nad ekspresją,
- zaczyna rozumieć, że rodzice przyjdą po nie do przedszkola,
- zaczyna liczyć się z rówieśnikami i chcąc się z nimi bawić, coraz rzadziej obraża się, złości, płacze,
- zaczyna przewidywać reakcje dorosłych.

 

Obszar edukacji społeczno – moralnej:

- potrafi wyrażać swoje uczucia adekwatnie do sytuacji,

- opisuje słowami przeżywane emocje.

- chętnie współpracuje z innymi.

- wykazuje posłuszeństwo w wielu sytuacjach.

- samodzielnie wymyśla zabawy.

- chętnie bawi się z dziećmi

- panuje nad swoim zachowaniem

- stara się zrealizować cel, który sobie postawił, np. zbudowanie wieży z klocków

- celowo zbiera informacje na temat interesujących je zawodów

- wie, jak się nazywa, gdzie mieszka i jakiej jest narodowości,

- wie, jak wygląda flaga polska, godło Polski,

- rozumie pojęcia: Polak, Polska i język polski

- wie gdzie pracują rodzice i co robią

- reaguje emocjonalnie w sposób właściwy na sukcesy i porażki

- używa zwrotów grzecznościowych

- nie przerywa innym, gdy mówią, uważnie ich słucha .

Obszar edukacji zdrowotnej:

- wie, jak ubrać się w zależności od pogody

- rozumie związek między zdrowiem, a chorobą

- zna zasady bezpieczeństwa podczas:

-poruszania się po budynku i ogrodzie przedszkolny

-dobierania miejsc do zabawy

-uczestnictwa w ruchu drogowym

-styczności z lekarstwami

-nadejścia burzy

- potrafi nakryć i sprzątnąć ze stołu

- prawidłowo używa sztućców, kroi nożem

- zna zasady zdrowego odżywiania się

- jest samodzielne w zakresie: mycia, ubierania (wiąże buty, zapina guziki, suwaki), korzystania z toalety

Obszar edukacji ruchowej:

- preferuje zabawy ruchowe

- wspina się na drabinkę

- płynnie wykonuje podskoki naprzemiennie

- przeskakuje przez przeszkody

- podrzuca i chwyta piłkę

- swobodnie porusza się biegiem, ma orientację podczas biegu

Obszar edukacji przyrodniczej:

- zna zwierzęta domowe i hodowlane

- wie, jak zmienia się tryb życia zwierząt w zależności od pór roku

- zna zmiany zachodzące w świecie roślin, związane z porami roku

- zna warzywa i owoce (krajowe i cytrusowe)

- zna zjawiska charakterystyczne dla pór roku

- nazywa środowiska naturalne: las, łąka, staw

- przestrzega zasad ochrony przyrody

- zna części roślin

- dba o rośliny i zwierzęta

- wie, o czym mówi prognoza pogody

Obszar edukacji w zakresie mowy i myślenia:

- poprawnie artykułuje głoski

- mówi poprawnie pod względem gramatycznym i stylistycznym

- posługuje się liczebnikami, przymiotnikami, spójnikami, przyimkami

- swobodnie posługuje się mową

- potrafi uważnie i ze zrozumieniem słuchać innych

- potrafi komunikować się z rówieśnikami

- nadaje zrozumiałe komunikaty werbalne i pozawerbalne 

- próbuje właściwie odczytywać komunikaty wysyłane przez innych

- umie wyrazić swoje oczekiwania i pragnienia w sposób zrozumiały dla innych

- tworzy dalszy ciąg zdarzeń

- słownictwo rozszerzone o treści niedostępne bezpośredniej obserwacji ilustrowane obrazem

- wyodrębnia elementy akcji

- potrafi opanować tekst na pamięć

- zapamiętuje adresy i numery telefonów

- odróżnia fantazję od rzeczywistości

- porządkuje zdarzenia chronologicznie

- rozwiązuje zagadki

- bierze chętnie udział w zabawach i grach dydaktycznych

- przewiduje następstwa swoich działań

- zabawy są coraz bardziej rozbudowane, a rekwizyty otrzymują funkcję symboli

Obszar edukacji w zakresie przygotowania do pisania i czytania:

- sprawnie trzyma narzędzie pisarskie

- rozróżnia prawą i lewą stronę

- kreśli znaki literopodobne

- wycina nożyczkami po linii

- rysuje postać człowieka z użyciem co najmniej 10 szczegółów

- składa obrazek z 6 – 10 części

- wykonuje proporcjonalne kopie figur geometrycznych.

- potrafi przerysować figurę o ostrych kątach (np. trójkąt).

- rozumie znaczenie przeciwieństw i podobieństw

- tworzy rymy do podanych wyrazów

- wyróżnia wyrazy w zdaniach

- wyróżnia sylaby w wyrazach i łączy je w całość

- wyróżnia pierwszą głoskę w krótkich wyrazach

- rozróżnia głoski opozycyjne

- dzieli krótkie wyrazy na głoski oraz łączyć je w całość

- czyta globalnie wyrazy

- układa podpisy pod obrazkami

Obszar w zakresie edukacji matematycznej:

- grupuje przedmioty w oparciu o pojęcia ogólne

- klasyfikuje zbiory na podstawie cech jakościowych

- klasyfikuje zbiory wg ich liczebności

- rozpoznaje kierunek: w lewo, w prawo

- określa położenie przedmiotów w stosunku do siebie i w stosunku do otoczenia

- porównuje wielkości przedmiotów (3 stopnie np. mały- mniejszy- najmniejszy)

- dzieli zbiór na podzbiory wg różnych właściwości elementów

- porównuje liczebność zbiorów przez łączenie w pary elementów każdego ze zbiorów

- waży za pomocą wagi szalkowej (trzeba dodać – za mało, trzeba odsypać – za dużo)

- mierzy przedmioty wspólną miarą i naturalną miarą

- używa nazw figur geometrycznych (koło, kwadrat, prostokąt, trójkąt)

- liczy w zakresie 10

- dodaje i odejmuje na palcach lub z wykorzystaniem liczmanów

- porównuje przedmioty pod względem wielkości, długości

- rozumie znaczenia następstwa czasu, np. dziś, jutro, rano, wieczorem, pory roku

- porównuje tempo wykonywanej czynności: prędko- prędzej-najprędzej, wolno- wolniej-najwolniej

Obszar w zakresie edukacji artystycznej:

- prawidłowo trzyma narzędzie pisarskie

- przecina nożyczkami kartkę po linii

- samodzielnie wykonuje prace plastyczne

- wykonuje prace estetyczne

- zna głosy instrumentów, ptaków, pojazdów

- różnicuje dźwięki pod względem rejestru, tempa i dynamiki

- tworzy akompaniament do piosenki

- improwizuje muzykę ruchem

- porusza się zgodnie z muzyką indywidualnie i w zespołach ( w parach, w kole).

-odgrywa role w przedstawieniach

Obszar w zakresie edukacji technicznej i komunikacyjnej:

- tworzy rozbudowane konstrukcje z klocków

- zna środki lokomocji

- zna zasady ruchu drogowego

- wyjaśnia działanie prostych urządzeń technicznych (np. domowych).

 

Opracowała D.Posikata

na podstawie Projektu „5 latek u progu szkoły”

Warszawa 2009-2010